De eerste vorm van mozaiek betrof het creëren van patronen met gekleurde kegels gemaakt van klei, om zuilen en muren mee te versieren. De Turken kwamen vervolgens in 800 v.Chr. met het idee om ook vloeren te versieren met behulp van kiezelstenen. In 300-500 v.Chr. perfectioneerden de Grieken deze techniek en maakten voorstellingen van mythologische figuren in mozaiek. Hiervoor werd met name tesserae gebruikt. Dit zijn kleinere en meer evenredige blokjes van gekleurd steen, marmer of aardewerk. Zodoende kon het geheel van duidelijker en geraffineerder gemaakt worden.
De Romeinen
De Romeinen gingen verder waar de Grieken waren gebleven. In het hele gebied van het Romeinse Rijk zijn mozaïeken gevonden in allerlei soorten en stijlen. De werken dateren uit 200-300 v.Chr. en waren voornamelijk voorstellingen van hun goden, het dagelijks leven en geometrische patronen in felle kleuren. Echter ontstond de term mozaiek pas in Rome in 100 v.Chr. De term komt namelijk van het Latijnse ‘musiuum opus’. Deze term werd vroeger gebruikt voor mozaiek waarmee grotten en fonteinen werden versierd, welke bedoeld waren als rustplaats voor de muzen.
De Byzantijnse periode
Vanaf de vijfde eeuw kwam de mozaïekkunst echt op gang. Terwijl de Romeinen voornamelijk vloeren deden versieren, waren de Byzantijnen met name gespecialiseerd in het verfraaien van muren en plafonds. In Ravenna is het bijvoorbeeld mogelijk om de kunstvaardigheid uit deze tijd te bewonderen. De creatie van een golvend oppervlak, het vrije gebruik van heldere kleuren, van gouden en zilveren ondoorzichtig glas in combinatie met andere materialen zorgden ervoor dat het licht werd opgevangen en weerkaatst. Op deze manier kamen de Bijbelse afbeeldingen op de binnenmuren, plafonds en koepels prachtig tot hun recht.
De Moren
Ook in gebieden waar de islam overheerste kwam de mozaïekkunst veelvuldig terug. In de achtste eeuw brachten de Moren namelijk de islamitische mozaïekkunst naar West Europa. Vele moskeeën werden versierd en de voorstellingen waren doorgaans geometrische en complexe figuren. Dit komt omdat de islamitische kunst alle beelden van gezicht en lichaam verbiedt. De kleurtinten waren levendig en warm. Het beste voorbeeld van deze kunstvorm is de Moskee in Cordoba.
